वटला कतो कायी--?

 *काकडवांदा*

*वटला..!*

"वटला" ये प्राकृत गोरमाटी बोलीभाषा सब्देनं मराठी 'कळशी' ई पर्याय छ. मराठी 'कळशी'ई सब्द संस्कृत 'कलष' ये सब्देरो अपभ्रष्ट रूप छ. 

       प्राकृत गोरमाटी बोलीभाषा सब्द 'वटला'आन् संस्कृत 'कलष' ये दोयी सब्देमं सांस्कृतिक आक्रमणेरो नातो छ.तांडेपेडेमं जनाती 'देवळ'पेसगे जनाती 'वटलानं'कळस केयेर चाल पडगी छ.ई भाषिक प्रदूषण छ.

            गोरमाटी बोलीभाषक गणसमाजेर धाटीमं वेतडूनं आवण देयेसारू वेतडूर साळी आपणे मातेपं भरो वटला मातेपं लेनं जाती रच्. 

             वेतडू ओ वटलानं हात न लागता ओ वटलाम एक सपारी आलादी नाकन आवण लच्.गोर धाटीमं सपारी ई संप्रेषण/संदेशन आन् करारेर प्रतीक केरावच्.

          साळी भेनोयीरो नातो 'परिहास संबंधेम' joking Relationship गणावच्.सपारी स्विकारेवाळ वेतडूर साळी ई भेनोयीर वायार जोडीदार भी ठरती रच्.साळीर भरे वटलामं वेतडू सपारी नाकणू ई समाज भाषाविज्ञानेर डिलेती सामाजिक करार आन् संप्रेषण/संंदेशनेर एक उत्कृष्ट उदाहरण छ. 

          पेना गोर धाटीमं पंणो संस्कार ई रातपडी संपन्न वेतोतो.वेतडूर कोतळो लेयेन जायेसारू तांडेर बायी आन् मनक्या से भळन जावं जना दनमान नवलेरीनं ओर काका घरं जपाडन रकाडतेते. ई वयीवाट आज भी प्रचलित छ. 

                 आसे वकतेपं तांडेमाईर'ढाडी,ढालीया,जोगी,सनार, सींगाड्या आसे सेज घटकेर मोटीयारगाळेर छच्यापर  नवलेरीर रक्षण करेर बेडो वटातेते.ये वयीवाटेमाईती "गण बंधू" ये आरतेरो "वीर/वीरेणा"ई गोरमाटी बोलीभाषा सब्द प्रचलित हूवो छ.जेष्ठ संशोधक काॅ.शरद् पाटील आन् निरज साळुंखेनं ईज आरत अभिप्रेत छ. 

          पेना नवलेरी,बायीबापडीनं आर्य लोक धसाडन लेजायेते.ये माईती "नवलेरीनं ओर काकार घरं जपाडन रकाडेर वयीवाट पडीच्.ई वयीवाट आज भी जीवत छ.वेतडू मांडवामं आयेर बादज नवलेरीनं ओर काकार घरती मांडवामं लायेर ई वयीवाट आज भी प्रचलित छ...! ये से वातेर विचार करतूवणा कट्यार,भाला बरचीवाळो वेतडू नंजरे हूड्यांगं रेणू गरजेर छ. 

            आर्य लोक  सिंधू धाटीय़ टोळी टोळीती छडछटाक आयेते.सोबत ओनेर बायीबापडीनं कोनी लायेते.ओ सिंधू धाटीमाईरी बायीबापडीनं जबरीती खीचन लेजान ओनेर गोंणी बणातेते,आर्येर घरगुती भाषा प्राकृत रं,ये संदर्भेमं भाषावैज्ञानिकेरो ई मत घणो मोलेरो ठरच्.ये सांस्कृतिक संघर्षेमाईती "साळीर भरे वटलामं सामाजिक करारेर प्रतिक करन वेतडूर हातेती सपारी नाकेर चाल पडी छ. 

           आदिवासी समाजेमं जर एकांदी कुंडीनं एकांदी कूंडा पसंद आवगो केलं तो ऊ कूंडी आसे कूंडार घर जान भरो टोकणो मेलन डीगऱ्यावच्.ई आदिवासी वयीवाट धेनेम लेन ओनेर गण सभा ओनेर वायानं मान्यता दच्.भरो वटला,भरो टोकणो ये एक "संप्रेषण संदेशवहन,करारेर" प्रतिक ठरच. 

          वेतडूनं आवण देयेसारू "वटला" कूण झलरी छ?ई भाषावेवार आज भी प्रचलित छ. 

          आज "वटला"र जागं तांडेपेडेमं "कळस"ई सब्द प्रचलित वेरो छ.ई गोरमाटी बोलीभाषा परेर सांस्कृतिक आक्रमणेर चोट कू टाळतू आये?येरसा्रू गोरमाटी बोलीभाषा सायीत्य चळवळेमाईती समाज प्रबोधन वेणू गरजेर छ..! 

            *भीमणीपुत्र*

     *मोहन गणुजी नायक*